De magie van Boekenkunst
Hoe je oude boeken omtovert tot nieuwe kunstwerken
Wat is Boekenkunst?
Boekenkunst is een creatieve techniek waarbij je oude boeken hergebruikt om er nieuwe kunstwerken van te maken.
Dat kan bijvoorbeeld door te tekenen, schilderen, knippen, plakken en collages te maken. Je kunt het hele boek gebruiken of alleen een paar bladzijden. Eigenlijk kun je zelfs elke techniek gebruiken die je maar kunt verzinnen, want het mooie van boekenkunst is: er zijn geen regels. Je kunt je eigen creativiteit dus volop gebruiken en er is geen limiet aan de mogelijkheden.
Het belangrijkste is om open te staan voor het proces en te genieten van de creativiteit die het biedt.
Veel verschillende vormen van Boekenkunst
Boekenkunst heeft veel verschillende namen en vormen. Ik noem er een paar en daarna geef ik je ook wat suggesties om zelf met een aantal van deze technieken aan de slag te gaan. Eerst dus maar wat voorbeelden:
- Altered books: Bij deze techniek verander je het uiterlijk en/of de inhoud van een bestaand boek door erop te tekenen, schilderen, collages te maken, etc. Het resultaat kan variëren van een abstract kunstwerk tot een nieuw verhaal of gedicht.
- Installaties: Hierbij gebruik je boeken als onderdeel van grotere kunstwerken. Bijvoorbeeld door ze te stapelen, op te hangen of in een sculptuur te verwerken.
- Found poetry: Dit is een techniek waarbij je gedichten maakt door woorden of zinnen uit bestaande teksten te knippen en plakken. Het resultaat kan verrassend en betekenisvol zijn.
- Black out poetry: Een variant op found poetry waarbij je zwarte inkt of verf gebruikt om delen van de tekst te bedekken en de overgebleven woorden en zinnen vormen dan een gedicht of verhaal.
- Collages: Hierbij maak je kunstwerken door afbeeldingen, tekst, en andere materialen uit verschillende boeken en tijdschriften te knippen en te plakken. Dit is een populaire en veelzijdige techniek.
- Kunstmestboek: Je kunt een oud boek ook gebruiken om een Kunstmestboek te maken: een boek waarin je inspiratie verzameld voor nieuwe creatieve projecten. Alles wat je op kunt plakken kun je kwijt in een Kunstmestboek.
- Stapelgedicht: Stapelgedichten zijn korte gedichten die worden gemaakt door boeken op elkaar te stapelen. De titels op de ruggen vormen, van boven naar beneden gelezen. Je gebruikt de boeken dus alleen door ze op te stapelen.
- Journaling: Oude boeken kunnen ook gebruikt worden als dagboek of journal. Je kunt hierbij de pagina’s versieren met tekeningen, schilderijen, foto’s, en tekst om een persoonlijk kunstwerk te maken.
Boekenkunst en Poëzie
“Found poetry” of “blackout poetry” zijn vormen van poëzie waarbij woorden of zinnen uit bestaande teksten worden geselecteerd en vervolgens worden bewerkt om zo een nieuw gedicht te creëren. Vaak worden deze woorden of zinnen geselecteerd uit tijdschriften, kranten, oude boeken of andere gedrukte materialen.
Blackout Poetry
De Amerikaanse schrijver en dichter Austin Kleon vaak genoemd als een belangrijke inspiratiebron voor deze kunstvorm. In zijn boek “Newspaper Blackout”, gepubliceerd in 2010, laat Kleon zien hoe je door het markeren van woorden en zinnen in krantenartikelen nieuwe betekenissen en poëzie kunt creëren. Het boek werd al snel populair en inspireerde veel mensen om hun eigen blackout poetry te maken.
In het Nederlands heet blackout poetry ook wel een ‘stiftgedicht’, omdat je vaak een zwarte marker / stift gebruikt om de bladzijde te kleuren.
Stappenplan voor blackout poetry
- Kies een oude krant, tijdschrift of boek en blader er doorheen op zoek naar een pagina met interessante tekst. Het kan van alles zijn, van een nieuwsartikel tot een roman. Vind je op een pagina geen inspiratie, bewaar die dan voor een andere dag waarop je er met een andere blik naar kunt kijken. Zoek een bladzijde waarop je oog blijft hangen, op 1 of meerdere woorden of zinnen.
- Gebruik een potlood of een lichte pen om woorden of delen van woorden op de pagina te markeren die je wilt behouden voor je gedicht. Dit kunnen losse woorden zijn of hele zinnen. Dit markeren is handig, zodat je straks niet per ongeluk een belangrijk woord wegstreept.
- Pak vervolgens een zwarte marker, stift of pen en begin met het zwart maken van alle woorden die je niet hebt gemarkeerd. Zorg ervoor dat de woorden die je wilt behouden duidelijk leesbaar zijn en dat de rest van de pagina volledig zwart is gemaakt.
- Bekijk het resultaat en kijk of je tevreden bent met je gedicht. Misschien moet je nog wat kleine aanpassingen maken of kun je het gedicht nog verder verfijnen door woorden of delen van woorden toe te voegen.
- Als je tevreden bent met je black out gedicht, kun je het delen met anderen door er bijvoorbeeld een foto van te maken en deze op social media te plaatsen, of door het te printen en in te lijsten als kunstwerk.
En dat is het!
Found Poetry
Het idee van het selecteren en bewerken van woorden en zinnen uit bestaande teksten om zo nieuwe poëzie te creëren, is niet nieuw en heeft een lange geschiedenis in de literatuur. Een bekend voorbeeld hiervan is de cut-up techniek, die in de jaren zestig van de twintigste eeuw werd ontwikkeld door schrijver William S. Burroughs en kunstenaar Brion Gysin. Bij deze techniek werden bestaande teksten in stukken gesneden en opnieuw gerangschikt om zo nieuwe teksten en poëzie te creëren. Found poetry bouwt hierop voort.
Stappenplan voor found poetry
Hier zijn een paar eenvoudige stappen om found poetry te maken:
- Verzamel een stapel oude tijdschriften, kranten of andere geschreven materialen die je niet meer gebruikt. Het kan ook iets zijn wat je op straat hebt gevonden, zoals een flyer, een menukaart of een pagina uit een boek.
- Blader door de materialen en kies een paar pagina’s uit waarop interessante woorden of zinnen staan. Markeer deze woorden of zinnen met een potlood of een lichte pen.
- Knip de woorden of zinnen uit die je hebt gemarkeerd. Je kunt ze in hun oorspronkelijke vorm knippen of ze combineren met andere woorden of zinnen die je hebt uitgeknipt.
- Schik de woorden en zinnen op een vel papier of karton. Je kunt spelen met de volgorde en de combinaties totdat je tevreden bent met het resultaat.
- Lijm de woorden en zinnen op hun plaats zodra je tevreden bent met het gedicht.
- Overweeg om visuele elementen toe te voegen, zoals kleuren of afbeeldingen, om het gedicht verder te verfraaien.
- Geef het gedicht een titel en onderteken het met je naam, als je dat wilt.
Found poetry is een leuke manier om te spelen met taal en de creativiteit te stimuleren. Het mooie van found poetry is dat het overal kan worden gevonden en dat het geen speciale vaardigheden vereist om het te maken. Het enige wat je nodig hebt, is een open geest en een paar eenvoudige materialen.
Boekselen
Wat is boekselen en waar komt het vandaan?
Boekselen is een Nederlandse term voor een vorm van Boekenkunst. Het is een soort combinatie tussen blackout poetry en creative journaling. De term is bedacht door de Nederlandse kunstenaar Loes Vork.
Zelf zegt ze hierover: “Knutselen + boeken = boekselen. Boekselen is een hobby voor mensen die plezier hebben in boeken, taal en toeval. Je verandert een oud boek (dat je niet meer wilt lezen) in een persoonlijke creatieve speeltuin.”
Hoe begin je met boekselen? Tips en tricks voor beginners
Boekselen is een leuke en creatieve manier om poëzie te maken en kan een geweldige manier zijn om je creativiteit te uiten en te ontspannen. Hier zijn enkele tips en tricks om te beginnen met boekselen:
- Verzamel materialen: Verzamel tijdschriften, kranten of oude boeken waar je in kunt snijden of markeren. Zorg er ook voor dat je markers, pennen, potloden en andere benodigdheden hebt om mee te werken.
- Kies een pagina: Blader door de pagina’s van je materiaal en zoek naar een pagina die je aanspreekt. Het kan een pagina zijn met interessante tekst of afbeeldingen.
- Markeer woorden: Markeer de woorden en zinnen die je aanspreken met een marker, potlood of pen. Je kunt een specifiek thema of gevoel in gedachten hebben, of gewoon intuïtief kiezen wat je aanspreekt.
- Maak een gedicht: Met de gemarkeerde woorden en zinnen kun je nu een gedicht maken. Gebruik lijnen en kleuren om de woorden die je wilt gebruiken aandacht te geven en de andere woorden in de achtergrond weg te laten vallen.
- Speel met kleur en vorm: Experimenteer met de lijnen en vormen op de bladzijde om een poëtisch effect te creëren.
- Wees niet bang om fouten te maken: Boekselen gaat over experimenteren en spelen met taal, dus wees niet bang om te falen of iets nieuws uit te proberen. Het proces is net zo belangrijk als het eindresultaat.
- Maak er een dagelijkse gewoonte van: Maak boekselen een dagelijkse gewoonte om je creativiteit te oefenen.
Boekenkunst en ‘found art’
Boekenkunst kan ook een onderdeel zijn van de bredere kunstvorm van ‘found art’ of ‘assemblage’. Hierbij gebruiken kunstenaars bestaande materialen en voorwerpen om nieuwe kunstwerken te maken.
Found art is een kunstvorm waarbij objecten die al bestaan en gevonden zijn in de omgeving, worden hergebruikt om nieuwe kunstwerken te maken. Het gaat dus om het vinden van alledaagse voorwerpen en deze op een originele manier samen te brengen tot een nieuw kunstwerk.
Assemblage is ook een kunstvorm waarbij alledaagse objecten worden verzameld en samengevoegd om nieuwe kunstwerken te maken, vaak in de vorm van sculpturen of installaties. In tegenstelling tot found art, zijn de objecten die in assemblages worden gebruikt vaak bewerkt of getransformeerd om tot een nieuw kunstwerk te komen.
Boekenkunst maakt gebruik van oude boeken als uitgangspunt om nieuwe kunstwerken te maken. Boeken worden bewerkt, gevouwen, gesneden of anderszins omgevormd tot nieuwe kunstwerken, zoals gevonden poëzie of artistieke collages.
Door de verschillende materialen te combineren, creëert de kunstenaar iets dat meer is dan de som van de individuele onderdelen.
Dus hoewel boekenkunst, found art en assemblage elk hun eigen kenmerken hebben, zijn er duidelijke overlappingen tussen de drie kunstvormen en kunnen ze op vergelijkbare manieren worden gebruikt om nieuwe en verrassende kunstwerken te maken.
Het idee van het hergebruiken en transformeren van bestaande materialen past goed in de toenemende aandacht voor duurzaamheid en heeft waarschijnlijk bijgedragen aan de populariteit van deze kunstvorm.
Boekselen als duurzame kunstvorm:
hoe het hergebruiken van oude boeken bijdraagt aan een circulaire economie.
Boekenkunst en een duurzamere wereld
Boekenkunst is niet alleen een creatieve kunstvorm, maar het kan ook bijdragen aan een duurzamere wereld. Door oude boeken te hergebruiken in plaats van ze weg te gooien, draagt boekenkunst bij aan een circulaire economie.
Hoe draagt boekenkunst bij aan een duurzamere wereld?
Hier zijn enkele manieren waarop boekenkunst kan bijdragen aan duurzaamheid:
- Verminderde afval: Boeken die niet langer gelezen worden, belanden vaak op de afvalberg. Door ze te gebruiken als canvas voor kunstwerken, geef je deze boeken een tweede leven en verminder je de afvalstroom.
- Hergebruik van materialen: Boekenkunst maakt gebruik van oude boeken die anders zouden worden weggegooid. Door ze te gebruiken als materiaal voor kunst, worden de boeken hergebruikt en krijgen ze een nieuwe bestemming.
- Bewustwording: Boekenkunst kan bijdragen aan bewustwording van de waarde van oude boeken en het belang van hergebruik en duurzaamheid.
- Creativiteit: Door het maken van boekenkunst worden creatieve vaardigheden gestimuleerd en ontwikkeld. Dit kan bijdragen aan het vinden van creatieve oplossingen voor duurzaamheidsproblemen.
Kortom, boekenkunst kan een bijdrage leveren aan een duurzamere wereld door het hergebruiken van materialen en het verminderen van afval. Het is een mooie manier om kunst en duurzaamheid samen te brengen.
Tot slot: Boekenkunstkunstenaars
Hier zijn enkele voorbeelden van kunstenaars die boekenkunst in hun werk integreren:
- Brian Dettmer: Brian Dettmer is een Amerikaanse kunstenaar die bekend staat om zijn sculpturen gemaakt van gevonden boeken. Hij snijdt zorgvuldig in de pagina’s van de boeken om complexe en gedetailleerde sculpturen te creëren die het innerlijke leven van de boeken onthullen.
- Mike Stilkey: Mike Stilkey is een Amerikaanse kunstenaar die boekselen gebruikt om levendige schilderijen te maken die de verbeelding van de kijker prikkelen. Hij gebruikt acrylverf en inkt om beelden te schilderen op de pagina’s van oude boeken, waardoor er nieuwe verhalen ontstaan.
- Su Blackwell: Su Blackwell is een Britse kunstenaar die papierkunst gebruikt om magische werelden te creëren. Ze gebruikt boeken als canvas voor haar kunstwerken en snijdt zorgvuldig de pagina’s om gedetailleerde en intrigerende sculpturen te creëren.
- Guy Laramée: Guy Laramée is een Canadese kunstenaar die gevonden boeken gebruikt om complexe sculpturen en landschappen te creëren. Hij gebruikt een Dremel-tool om in de pagina’s van de boeken te snijden en creëert zo indrukwekkende reliëfs.
- Loui Jover: Loui Jover is een Australische kunstenaar die boeken gebruikt als canvas voor zijn tekeningen en schilderijen. Hij gebruikt inkt, aquarelverf en acrylverf om tekeningen te maken op de pagina’s van oude boeken, waardoor er nieuwe verhalen ontstaan.
Deze kunstenaars laten duidelijk zien dat oude boeken een waardevol en inspirerend materiaal kunnen zijn om mee te werken.
Schrijf je in voor de nieuwsbrief en blijf op de hoogte van nieuwe data en workshops.
Door je in te schrijven voor de nieuwsbrief ga je akkoord met de privacyverklaring.
Uiteraard ga ik zorgvuldig om met je gegevens.
De Kamer van Kim - Kim Philips van Buren - 2011-2023.
Bezoekadres: Fort Ossenmarkt - Ossenmarkt 44 - 1381LX - Weesp
Postadres: Jan Tooropstraat 56 - 1382VC - Weesp
Privacyverklaring - Algemene Voorwaarden
Atelier
De Kamer van Kim
creatieve werkplaats voor een kleurrijker en lichter leven